Biobased bouwen als drager voor regionale samenwerking en maatschappelijke verdienmodellen
In het project Van Vezel tot Vliering – van Boer tot Bouwer werkten partners in Salland en Noord-Nederland aan een urgente en complexe opgave: het vormgeven van regionale ketens voor biobased bouwen die bijdragen aan een duurzamere bouwpraktijk én het versterken van de regionale economie. In plaats van louter te kijken naar technische innovatie of economische efficiëntie, stond de vraag centraal hoe biobased bouwen kan leiden tot meervoudige waardecreatie: ecologisch, sociaal én economisch.
Het project maakte gebruik van het 4E-model van waardecreatie – een participatieve methode waarmee complexe vraagstukken stapsgewijs worden geanalyseerd en uitgewerkt – en combineerde dit met diverse Key Enabling Methodologies (KEMs).
Samen boden deze methodieken handvatten om inzicht te krijgen in het speelveld, belangen, waarden en mogelijke oplossingsrichtingen.
Voor changemakers die in de praktijk werken aan maatschappelijke transities biedt dit project waardevolle lessen over het bouwen aan ecosystemen, het combineren van methodieken, en het zichtbaar maken van maatschappelijke waarde.
In beide regio’s organiseerden de projectpartners sessies waarin diverse stakeholders – van boeren en bouwers tot beleidsmakers en kennisinstellingen – samen het 4E-model doorliepen. In deze sessies werd een concreet probleem in kaart gebracht, werden stakeholders en hun rollen geïdentificeerd, en ontstonden eerste oplossingsrichtingen. Op basis daarvan werd in sommige sessies een verdiepingsslag gemaakt met aanvullende KEMs, waaronder challenge mapping, full cost accounting en value innovation.
Van keten naar ecosysteem vraagt andere samenwerking
In plaats van een lineaire keten tussen boer, verwerker en bouwer is een ecosysteembenadering noodzakelijk. Om de transitie naar biobased bouwen te laten slagen zijn ook beleidsmakers, financiers, kennisinstellingen en eindgebruikers essentieel. Zij maken het mogelijk om niet alleen technische en economische, maar ook maatschappelijke en ecologische randvoorwaarden te borgen.
Waarden expliciteren helpt richting geven aan samenwerking
Tijdens de sessies werd zichtbaar hoe verschillend waarden worden beleefd: boeren benadrukten inkomenszekerheid en herwaardering van hun werk, bouwers zochten naar kwaliteit en continuïteit, beleidsmakers naar CO₂-reductie en gezondheid. Door gezamenlijk waarden in kaart te brengen ontstond meer begrip en gedeeld eigenaarschap.
Combineren van methodieken is waardevol, maar vraagt regie
Het 4E-model gaf structuur aan het gesprek en hielp om in korte tijd tot gedeeld inzicht en oplossingsrichtingen te komen. Tegelijk bleek de evaluatiefase (waarin waarden in kaart worden gebracht) voor deelnemers abstract en losgezongen van de rest van het gesprek. Hier boden KEMs zoals full cost accounting waardevolle verdieping, maar alleen als voldoende tijd en begeleiding beschikbaar was. Veel KEMs bleken complex of moeilijk toegankelijk zonder praktische toelichting of begeleiding.
De methodiek is geen doel op zich – het proces telt
Het doorlopen van het 4E-model leidde niet automatisch tot concrete plannen. In beide regio’s bleek aanvullende verdieping via interviews noodzakelijk om het ecosysteem verder vorm te geven. De meerwaarde zat niet in het ‘afvinken’ van een methodiek, maar in het creëren van een gedeeld leerproces waarin perspectieven samenkomen en handelingsperspectieven ontstaan.
Tijd en focus zijn cruciaal
De eerste fase van het 4E-model (Explore) is breed en intensief. Het bespreken van problemen, oorzaken en oplossingsrichtingen bleek tijdrovend, zeker in gemengde groepen. Een werkbare oplossing bleek om vooraf een probleem voor te stellen, en deelnemers dit te laten toetsen en verrijken.
Dit project laat zien dat het mogelijk is om maatschappelijke verdienmodellen vorm te geven via co-creatie en methodisch werken. Niet door één juiste aanpak te kiezen, maar door ruimte te bieden aan perspectieven, waarden en concrete handelingsopties. Voor changemakers betekent dit: investeren in het proces, in gesprek gaan met ongebruikelijke partners, en methodieken inzetten als ondersteuning – niet als doel op zich.
Wil je als changemaker aan de slag met maatschappelijke waardecreatie in jouw regio? Dan biedt deze aanpak praktische handvatten, reflectievragen en tools om met anderen tot duurzame, gedeelde en renderende oplossingen te komen.
VRAGEN?
kiamv@clicknl.nl
ORGANISATIE
KIA Maatschappelijk Verdienvermogen
OP DE HOOGTE BLIJVEN?
Wil jij af en toe een e-mail ontvangen met
daarin ontwikkelingen, cases en meer over maatschappelijke verdienvermogen?
POWERED BY
MAATSCHAPPELIJK VERDIENVERMOGEN | 2024
VOLG ONS
