Een unieke inkijk in de dilemma’s van een ambtenaar. Rik Braams analyseert in zijn promotieonderzoek de rol van de overheid bij grote transities. Rik heeft zijn onderzoeksactiviteiten gecombineerd met zijn werk als beleidsadviseur bij het ministerie van Infrastructuur en Water. Uit zijn onderzoek blijkt dat de overheid transitietaken niet goed kan uitvoeren door huidige bestuurlijke tradities. Hij diept twee transitietaken uit die het moeilijkst zijn om uit te voeren. Deze twee cruciale taken leiden tot ongemak bij ambtenaren en zorgen ervoor dat transities niet goed van de grond komen. Om welke taken gaat het? En hoe kunnen ambtenaren op legitieme wijze aan de slag met transitietaken?

Rik zet een historisch perspectief op bestuurlijke tradities af tegen de transitietaken. Bestuurlijke tradities geven ambtenaren legitimiteit om te handelen. Richting en invulling geven aan transities vinden veel ambtenaren een lastige taak. Dat komt omdat de bestuurlijke tradities voorschrijven dat een ambtenaar willekeur moet voorkomen (klassieke bureaucratie), de markt haar werk moet laten doen (neoliberalisme) en partijen uit de samenleving om tafel moet brengen om draagvlak te vinden (netwerkgovernance). Zo zei een van zijn respondenten: ‘Hoe zorgen we voor snelheid en massa zonder onze democratische principes overboord te gooien?’

Uit zijn analyse van de recente literatuur blijkt dat transitiewetenschappers vijf hoofdtaken zien voor de overheid: richting geven, een governancestructuur creëren, het nieuwe ondersteunen, het dysfunctionele afbreken en interne capaciteiten en structuren ontwikkelen. Al deze taken zijn nodig om transities te laten slagen. Voor ambtenaren zijn twee van deze hoofdtaken nauwelijks uit te voeren: richting geven en het dysfunctionele afbreken. Ambtenaren ervaren bij deze twee taken – richting geven en het disfunctionele afbreken – te weinig legitimiteit vanuit bestuurlijke tradities.

Daarom stelt hij dat een nieuwe bestuurlijke traditie nodig is die hij in zijn promotieonderzoek de transformatieve overheid noemt. Maar hoe geef je dit in de praktijk gestalte? Hoe kan je als ambtenarij een rol pakken bij systemische veranderingen?

Om zijn onderzoek toegankelijk te maken voor ambtenaren en andere transitieprofessionals, heeft hij gekozen om een tijdschrift uit te brengen. Hierin laat hij ook andere collega’s en deskundigen aan het woord.