PRAKTIJKVOORBEELD

Ecosysteem-benadering voor circulaire chemische transitie

Onderzoek Invest NL

Het bouwen van een bedrijf dat circulaire principes en strategieën omarmt binnen een voornamelijk lineaire realiteit is een grote uitdaging. Samen met Arjan Rensma en Anieke Wierenga onderzocht Invest-NL de huidige staat van Circular Venture Building (2023). Wat blijkt, huidige praktijken en accelerator programma’s bieden niet wat circulaire ondernemers nodig hebben, sterker nog, in veel gevallen werken ze zelfs tegen circulaire principes in.

Missiethema

Energie & Duurzaamheid

Betrokkenen

ScaleUp Practitioners, Gritd., Rotterdam School of Management, Hogeschool Rotterdam en Stichting Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE)

Aspecten

  • Organiseren van samenwerking

  • Draagvlak

Een ecosysteem-methodologie

Een sector die dringend innovatieve, efficiënte en circulaire oplossingen nodig heeft is de chemische industrie. In 2021 was de chemische industrie verantwoordelijk voor bijna 25% van de totale CO2-uitstoot in Nederland (CBS, 2023). Nieuwe ondernemingen met technologische uitvindingen kunnen bijdragen aan deze overgang in de chemische industrie. Wat je nu ziet is dat veel chemische start-ups het niet halen. Een belangrijke reden is dat het ontwikkelen van fossielvrije en bio-based circulaire innovaties de samenwerking van meerdere organisaties met uiteenlopende belangen en doelen vereist.

De onderzoekers Murat Tarakci en Jan van de Ende (Erasmus Universiteit) gaan aan de slag met het ontwikkelen van een ecosysteem-methodologie voor het bouwen van groene en circulaire innovaties binnen de chemische industrie. Hun aanpak combineert design thinking, lean start-up en complex adaptieve systemen. Ze leggen nadruk op empathie en het iteratief genereren van waarde, niet alleen voor de eindklant, maar ook voor de belanghebbenden die betrokken zijn bij het circulaire bedrijfsmodel. Het doel van dit voorstel is om zo chemische start-ups beter te ondersteunen, met als uiteindelijk doel de versnelling van de fossielvrije transitie van de chemische industrie.

Vroegtijdig samenwerken

De systemische barrières waarmee groene chemiebedrijven te maken hebben zijn complex. Er zijn veel onderlinge afhankelijkheden die invloed hebben op de acceptatie en levering van waarde van innovaties. Bijvoorbeeld kan acceptatie van een nieuw component uitgebreide, meerjarige tests vereisen door verschillende belanghebbenden. Deze tests vereisen het veiligstellen van voldoende grondstoffen uit bio-based of circulaire bronnen. Implementatie van nieuwe productieprocessen op grotere schaal vereist veiligheidsvergunningen, afval-certificaten en fysieke ruimte, die alleen kunnen worden verstrekt door lokale overheden en regelgevers. Succesvolle start-ups creëren en werken samen met technologiepartners, leveranciers en klanten gedurende vele jaren om levensvatbare producten en processen te ontwikkelen rond hun technologische uitvindingen.

KEM's

KEMs -afgekort van Key Enabling Methodologies–  zijn ontwerpmethoden die innovaties en interventies helpen ontwikkelen die ons anders helpen kijken, denken, doen en die onze leefwereld helpen vormgeven. Deze (ontwerp)methoden bieden professionals een effectieve en gerichte aanpak bij het ontwikkelen van innovaties en interventies. Zo dragen KEMs bij aan het teweegbrengenvan de benodigde veranderingen.

Toegepast in het Green Chemistry Accelerator programma

Drie stappen

De op ecosysteem gerichte methodologie voor de ontwikkeling van start-ups zal de ecosysteeminnovatie in plaats van alleen het kader van klantontwikkeling gebruiken. Deze nieuwe methodologie zal expliciet rekening houden met de complexiteit van het coördineren, co-innoveren, co-financieren en co-eigenaar zijn van nieuwe waardeketens die nodig zijn voor de overgang van lineaire naar circulaire materiaalstromen.

De ‘eerste versie van de methodologie’ wordt opgenomen in het curriculum van het Accelerator-programma Green Chemistry Accelerator (GCA) in 2023. De methode heeft de volgende bouwstenen:

1. SEEING (Zien) Het in kaart brengen van hun innovatie-ecosysteem: het identificeren van (relaties tussen) actoren en belanghebbenden buiten hun directe klanten en leveranciers (het zien van de ‘vleugels van de vlinder’).

2. SEIZING (Grijpen) Het identificeren van de kritieke partners of complementors – en het formuleren en testen van hypotheses voor gezamenlijke waardecreatie, wat samenwerking en co-innovatie zal vergemakkelijken.

3. SUSTAINING (Onderhouden) Het ontwikkelen en onderhouden van die kritieke partnerschappen en het laten groeien van de andere ecosysteemrelaties.

Zo testen, monitoren en evalueren Murat Tarakci en Jan van de Ende deze nieuwe benadering. Bij succes, rollen ze de methode verder uit in latere versies van GCA en andere programma’s voor de ontwikkeling van ondernemingen gericht op circulaire ontwikkeling op industriële schaal.

Dit is ook interessant

PRAKTIJKVOORBEELD
Topfit Citizenlab

Topfit Citizenlab is een meerjarig onderoeks- en innovatieproject met als doel om Twentenaren langer gelukkig en gezond te laten leven. Samen (!) met burgers onderzoeken de initiatiefnemers hoe ze hen aan kunnen zetten tot een gezondere levensstijl.

PRAKTIJKVOORBEELD
Ecosysteem-benadering voor circulaire chemische transitie
Een ecosysteem-methodologie voor het bouwen van groene en circulaire innovaties binnen de chemische industrie.
PRAKTIJKVOORBEELD
Beweging brengen in de landbouwtransitie

Opgaven in het landelijke gebied worden alleen maar groter en de verhoudingen tussen agrarische ondernemers, wet- en regelgevers en de maatschappij raken steeds meer gepolariseerd. Het moet anders en het kan ook anders. Een ontwerpende aanpak kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren.

PRAKTIJKVOORBEELD
Van vezel naar vliering; van boer tot bouwer

Kunnen we nieuwe ketens en netwerken inrichten zodat we economische, sociale en ecologische waarden realiseren?

PRAKTIJKVOORBEELD
Wat kunnen lokale en regionale overheden doen om innovatiekracht te versterken?

Stel je voor dat je als professional betrokken bent bij een lokale of regionale overheid en je staat voor de uitdagende taak om complexe maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Hoe doe je dit dan precies?

PRAKTIJKVOORBEELD
Gebiedsgerichte aanpak voor toegankelijke zorg in krimpregio’s
Dit onderzoek heeft als doel aanwijzingen te krijgen voor versnelling van het transitieproces naar ‘zorg voor gezondheid’ in samenhang met de transitie van onderwijs in Eemsdelta