Menu
Het lectoraat Duurzaam Coöperatief Ondernemen (DCO) van de Hanzehogeschool Groningen heeft in samenwerking met Coöperatie Univé Noord-Nederland een innovatieversnelling onderzoeksproject ‘Eemsdelta zorg voor gezondheid’ uitgevoerd.
‘Eemsdelta zorg voor gezondheid’ gaat over een transitie. Het huidige zorgstelsel is onhoudbaar door de noodzaak van steeds meer zorg, stijgende kosten en het groeiende tekort aan zorgmedewerkers. Deze situatie is uitermate voelbaar en urgent in de gemeente Eemsdelta. De richting waarin gezocht wordt is een veel grotere nadruk op het bevorderen van gezondheid en welzijn. In het Eemsdelta gebied hebben veel inwoners een lage sociaaleconomische status en zijn vaker ongezond dan gemiddeld in Nederland.
Het onderzoek heeft als doel aanwijzingen te krijgen voor versnelling van het transitieproces naar ‘zorg voor gezondheid’ in samenhang met de transitie van onderwijs in Eemsdelta. Hoe kan de vernieuwing worden vormgegeven en door welke systeeminterventies kan het worden versneld?
De onderzoeksaanpak is anders dan een gemiddeld onderzoek vanwege de complexe uitdaging van een dergelijke transitie: de vele stakeholders met eigen ideeën en belangen; de effecten op de verschillende systeemniveaus (macro, meso en micro); de onvoorspelbaarheid van ontwikkelingen. Daarom is gekozen voor twee verschillende methodieken. De eerste is een beschrijving van ontwikkelingen vanuit een Complexe Adaptieve Systemen (CAS) benadering. In het kader hiervan werden stakeholders en het voorlopige programmateam ‘Gezondheid en Welzijn’ dat is ingesteld om de transitie te stimuleren geïnterviewd en werden bijeenkomsten bijgewoond. De tweede is het monitoring van het proces van innovatieversnelling door middel van Transitiegerichte monitoring. Een van de manieren om dat voor elkaar te krijgen is via tijdlijn evaluaties.
De twee methodieken die gebruikt werden om de complexe transitie te kunnen volgen, in kaart te brengen en te monitoren op impact van interventies zijn aanvullend op elkaar. Het beschrijvende karakter van en het monitoren van het lange termijn transitieproces maken samen veel zichtbaar over betrokken partijen en verschuivingen daarin, de rol van het programmateam, de rol van de lokale overheid, de aard van de verschillende interventies en hun voorlopige impact in de gewenste transitie.
De complexiteit van een dergelijke transitie is groot omdat veel partijen een rol spelen: zorginstanties, overheden, inwoners, kennisinstellingen, maatschappelijke instellingen, sportorganisaties en commerciële bedrijven. Elke betrokken partij heeft daarbij traditioneel specifieke doelen, posities, belangen, rollen en financieringsbronnen. Alle bovengenoemde partijen zijn bovendien in eerste instantie gericht op ‘business as usual’ en/of intersectoraal samen te werken aan vernieuwing.
De belangrijkste thema’s in het Eemsdelta gebied zijn:
Alle partijen erkennen de noodzaak van systeemverandering op het terrein van zorg, gezondheid en onderwijs en spreken de urgentie uit om anders te gaan werken maar een echte transitie waarbij de samenwerking in de regio is nog maar in een beginstadium. Er is in alle organisaties weinig ‘vrije ruimte’ beschikbaar om anders te werken. In de meeste samenwerkingsverbanden met andere organisaties is er geen ‘license to operate’. In alle betrokken zorgorganisaties en kennisinstellingen zijn wel initiatieven gestart waarin met andere partijen wordt samengewerkt in interdisciplinair en multisectoraal verband.
Er bestaat inmiddels veel overheidsbeleid, deels vanuit verschillende departementen geïnitieerd, waarin richting wordt gegeven aan de noodzakelijke veranderingen rond het thema zorg en gezondheid1. Ook regionaal en lokaal zijn door overheden met stakeholders op het terrein van zorg en gezondheid verschillende akkoorden uitgewerkt. Er bestaan verschillende lokale en regionale netwerken rond het thema zorg en gezondheid.
Geïnterviewden spreken vrijwel zonder uitzondering over een doolhof aan initiatieven, regelingen, akkoorden en netwerken en hechten verschillende waarde aan de verschillende genoemde initiatieven. Verschillende geïnterviewden zijn daarom op zoek naar een plek voor lokale en regionale regie waar de belangrijkste regionale thema’s worden geïnventariseerd, geagendeerd en in programma’s en projecten uitgewerkt.
KEMs -afgekort van Key Enabling Methodologies– zijn ontwerpmethoden die innovaties en interventies helpen ontwikkelen die ons anders helpen kijken, denken, doen en die onze leefwereld helpen vormgeven. Deze (ontwerp)methoden bieden professionals een effectieve en gerichte aanpak bij het ontwikkelen van innovaties en interventies. Zo dragen KEMs bij aan het teweegbrengenvan de benodigde veranderingen.
Het programmateam ziet zichzelf inmiddels als een leergemeenschap, maar de samenstelling is nog steeds voorlopig. Belangrijk is dat op korte termijn alle partijen uit de quintuple helix een plaats krijgen in het team. Pas dan zullen de inspanningen om tot een brede leergemeenschap te komen ook hun effect hebben op gedeeld beleid en acties die tot een transitie leiden. De rol van de overheid in het aanpakken van complexe transities kan beter. Tot nu toe zijn zorginstellingen via samenwerking rond het nieuwe
Expertisecentrum Eemsdelta in Delfzijl bezig met feitelijke innovatie rond zorgprocessen. Ook kenniscentra kennen veel initiatieven om samen met de zorginstellingen nieuwe manieren van kenniscreatie te ontwikkelen en dichter bij de beroepspraktijken te komen. Samen dragen zij, en in mindere mate het welzijnswerk, ook de uitbouw van de doelen en activiteiten van het (voorlopig) programmateam ‘Gezondheid en Welzijn’. Ontbrekende partners zijn vooral de lokale overheid, de inwoners en bedrijven. Vooral de overheid zou een versnellende rol kunnen vervullen in de transitie door:
VRAGEN?
kiamv@clicknl.nl
ORGANISATIE
KIA Maatschappelijk Verdienvermogen
OP DE HOOGTE BLIJVEN?
Wil jij af en toe een e-mail ontvangen met
daarin ontwikkelingen, cases en meer over maatschappelijke verdienvermogen?
POWERED BY
MAATSCHAPPELIJK VERDIENVERMOGEN | 2024
VOLG ONS