Grenswerkers: hoe komen ze beter uit de verf?

PRAKTIJKVOORBEELD

Datum: 22 november 2023

Grenswerkers: hoe komen ze beter uit de verf?

Om tot betere innovatieve oplossingen te komen

De gemiddelde grenswerker voelt zich onvoldoende gesteund en gestimuleerd. Je denkt misschien bij een grenswerker aan een douanier of iemand die in twee verschillende landen woont en werkt, maar Erasmus Universiteit Rotterdam en TwynstraGudde bedoelen iets anders. Namelijk individuen die verbindingen leggen over teams, disciplines en organisaties heen. Verbindingen die niet vanzelfsprekend tot stand komen. Samenwerken en leren binnen de grenzen van je eigen team, discipline of organisatie is nou eenmaal vertrouwder en vanzelfsprekender.

Maatschappelijke uitdagingen vragen om innovatie. Recent wetenschappelijk onderzoek laat de noodzaak zien van samenwerking voor deze maatschappelijke innovatie. Het is de grenswerker die mensen op de grenzen van organisaties, domeinen en structuren aan elkaar verbindt en ruimte creëert om vernieuwende ideeën te ontwikkelen. In de praktijk worden grenswerkers hierin echter vaak onvoldoende gesteund en gestimuleerd door hun organisatie. Verschillende studies tonen aan dat grenswerkers meer rolspanningen ervaren dan collega’s in andere rollen in diezelfde organisatie. Dit onderzoeksproject gaat over grenswerkers en hoe zij beter uit de verf kunnen komen en bijdragen aan innovaties kunnen leveren.

Missiethema

Gezondheid & zorg, Energie en Klimaat, Water, Voedsel en Landbouw, Veiligheid

Betrokkenen

Erasmus Universiteit Rotterdam en Twijnstra Gudde

Aspecten

Organiseren van samenwerking
Draagvlak
Instituties & Governance

Tussen twee werelden

Grenswerkers zijn de motor achter kennisdeling en vernieuwing binnen de organisatie en daarbuiten. Of het nou gaat om het opschalen van het gebruik van ‘snuffelfietsen’ die de luchtkwaliteit monitoren, het ontwikkelen van een duurzaam waterzuiveringssysteem of het vinden van nieuwe toepassingen van zonne-energie, verschillende afdelingen en organisaties moeten samenwerken. Door de rol van grenswerkers dragen zij bij aan de prestaties van innovatie-netwerken en samenwerkingen. Deze netwerken en samenwerkingen zorgen dat oplossingen voorbij het voorstelbare en gebruikelijke komen.

Gevestigde actoren en mensen die op de grenzen werken zitten echter niet per definitie op één lijn. Als individu kan het bovendien in dergelijke samenwerkingsverbanden soms best zoeken zijn hoe je de staande lijnorganisatie meeneemt in de vernieuwende ideeën en werkwijzen. Ook kunnen partners in de samenwerking voor vernieuwing uit verschillende type organisaties enorm verschillen in belang, cultuur en stijl van samenwerken. Deze samenwerkingspartners hebben op hun beurt ook te maken met hun thuisorganisatie en backoffice die het uitdagend maken om vernieuwende ideeën te laten landen in staande organisaties.

Verschillende belangen

Zij willen de creativiteit buiten hun organisatie stimuleren, maar moeten aan de andere kant ook zorgen dat de collega’s van inkoop, juridische zaken, compliance, etc de innovatie kunnen legitimeren. Zij willen de economische belangen van hun eigen organisatie of afdeling dienen, maar ook de maatschappelijke belangen verder brengen. De omgang met dit soort spanningsvelden wordt vaak op de schouders gelegd van grenswerkers, terwijl de verantwoordelijkheid breder in de organisatie ligt. Dit heeft niet alleen een negatief effect op het welzijn van grenswerkers maar ook op de kwaliteit van het grenswerk (de diepgang en aard van de activiteiten). Met het potentiële risico dat innovatie en vernieuwing bij bestaande organisaties en netwerken al vroeg de kop in wordt gedrukt of niet wordt verankerd en aandacht voor maatschappelijk verdienvermogen naar de achtergrond verdwijnt.

Het doel van het onderzoek is om de spanningen die grenswerkers in hun rol ervaren beter te begrijpen, te verkennen welke organisatorische condities deze spanningen vergroten of verkleinen en wat organisaties kunnen doen om grenswerkers te helpen hun belangrijke, maar spanningsvolle werk te kunnen doen.

KEM's

KEMs -afgekort van Key Enabling Methodologies– zijn ontwerpmethoden die innovaties en interventies helpen ontwikkelen die ons anders helpen kijken, denken, doen en die onze leefwereld helpen vormgeven. Deze (ontwerp)methoden bieden professionals een effectieve en gerichte aanpak bij het ontwikkelen van innovaties en interventies. Zo dragen KEMs bij aan het teweegbrengenvan de benodigde veranderingen.

Eerste resultaten

Dagboek-aanpak

Onderdeel van het onderzoek is dat 14 grenswerkers een dagboek hebben gekregen om op te schrijven tegen welke knelpunten zij aanlopen. Een dagboek helpt bij diepere reflectie op wat je echt doet en welke successen je onderweg al ervaart. Ook het inzicht in verschillende organisatiecondities die van invloed zijn op succesvol grenswerk aan opgaven is belangrijk. In het dagboekonderzoek focussen de onderzoekers op vier organisatorische condities die invloed hebben op de rolspanning van grenswerkers. Dat zijn: topmanagement, steun van collega’s, autonomie en competenties en vaardigheden. Hieronder lees je per conditie de tussentijdse inzichten op hoofdlijnen:

TOPMANAGEMENT

Het werk van grenswerkers wordt niet altijd voldoende gezien en gewaardeerd. Hun werk is in lijn met bestuurders hun visies en missies, maar minder met het werk van directe leidinggevenden die aan afgebakende taken en projecten werken.
Grenswerkers hebben een onduidelijke profielbeschrijving. Ze hebben behoefte aan waardering voor de kern van hun werk en niet alleen voor formele aspecten zoals het blijven binnen planning en budget. De gewenste waardering ligt dus meer in de zachte aspecten – minder nadruk op maakbaarheidstaal en daadkrachtstaal – waardoor het minder zichtbaar is.

STEUN COLLEGA’S

Collega’s kunnen elkaar op de hoogte te stellen, zodat ze als sparringpartners dienen.
Grenswerkers kunnen elkaar onderling steunen, maar ze kunnen elkaar ook negatief beïnvloeden door kritiek te uiten op de organisatie en in dat patroon te blijven hangen.

AUTONOMIE

De vrijheid en autonomie die grenswerkers nodig hebben om hun rol te kunnen vervullen, botsen natuurlijk met leidinggevenden die graag controle willen behouden. Tegelijkertijd hebben grenswerkers wel enkele kaders nodig om de vrijheid niet als leegte, maar als ruimte te ervaren.
Meer tijd voor taken is dan ook geen oplossing, want er zal nooit genoeg tijd zijn om alle taken te kunnen doen die een grenswerker ziet. Grenswerkers doen dingen graag op hun eigen manier en besteden weinig aandacht aan delegeren.

COMPETENTIES & VAARDIGHEDEN

In de rol van grenswerker is er vaak geen meetlat of ontwikkelpad om te groeien. Grenswerkers worden weinig uitgedaagd en er zijn weinig mogelijkheden om door te groeien als je in dezelfde rol wilt blijven.
De beleving van de weken varieert sterk en lijkt samen te hangen met de intrinsieke gedrevenheid om iets te veranderen, wat soms moeilijk gaat en soms succesvol is.

In de loop van 2024 worden de resultaten in een wetenschappelijk artikel vertaald en worden praktische handvatten gecreëerd om grenswerkers verder te helpen. Stay tuned!

Dit is ook interessant

Datum: 9 juli 2024

Breng maatschappelijke impact in kaart

In het onderzoeksproject ‘Samen Slim Gezond’ duikt Saxion in de effecten en neveneffecten van het maatschappelijke initiatief Buurtgeluk. Lees hier meer.

Datum: 16 april 2024

Topfit Citizenlab

Topfit Citizenlab is een meerjarig onderoeks- en innovatieproject met als doel om Twentenaren langer gelukkig en gezond te laten leven. Samen (!) met burgers onderzoeken de initiatiefnemers hoe ze hen aan kunnen zetten tot een gezondere levensstijl.

Datum: 28 maart 2024

Ecosysteem-benadering voor circulaire chemische transitie

Een ecosysteem-methodologie voor het bouwen van groene en circulaire innovaties binnen de chemische industrie.

Datum: 13 maart 2024

Beweging brengen in de landbouwtransitie

Opgaven in het landelijke gebied worden alleen maar groter en de verhoudingen tussen agrarische ondernemers, wet- en regelgevers en de maatschappij raken steeds meer gepolariseerd. Het moet anders en het kan ook anders. Een ontwerpende aanpak kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren.

Datum: 1 maart 2024

Van vezel naar vliering; van boer tot bouwer

Kunnen we nieuwe ketens en netwerken inrichten zodat we economische, sociale en ecologische waarden realiseren?

Datum: 21 februari 2024

Wat kunnen lokale en regionale overheden doen om innovatiekracht te versterken?

Stel je voor dat je als professional betrokken bent bij een lokale of regionale overheid en je staat voor de uitdagende taak om complexe maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Hoe doe je dit dan precies?