Het Co-Design Canvas (Smeenk, Köppchen & Bertrand, 2020) is een instrument om samenwerkingen die werken aan maatschappelijke uitdagingen te starten, plannen, uitvoeren en evalueren. Het biedt overheden, burgers, bedrijven, non-profitorganisaties, kennisinstellingen en andere belanghebbenden een hulpmiddel voor communicatie en samenwerking. Het Co-Design canvas wordt in samen met relevante stakeholders ingevuld. Er wordt daardoor gezamenlijk stilgestaan bij de context, het veranderdoel en de focus. Wie er betrokken bij zijn en hoe de omgeving eruitziet en hoe dit invloed heeft. En welke activiteiten leiden tot het gewenste positieve impact en resultaten.

Door het Co-Design Canvas met stakeholders in te vullen worden verschillen in belangen, kennis, ervaring en machtsverhoudingen inzichtelijk. De methode staat vanaf het begin stil bij gewenste positieve impact en concrete resultaten en zorgt ervoor dat ieders stem gehoord wordt.

Systemen Innoveren met Labs (De Lille & Overdiek, 2021) is een model dat een gemeenschappelijk leerproces aangeeft met verschillende fasen. De eerste fase gaat over het gezamenlijk begrijpen van het bestaande systeem. Samen met alle betrokken stakeholders wordt op een creatieve en toekomstgerichte manier gewerkt aan een gezamenlijk visie op het probleem en de toekomst. Vanuit de gemeenschappelijk geformuleerde wenselijke toekomsten gaat de tweede fase in: het lokaal experimenteren. De stakeholders vertalen de toekomsten naar een gemeenschappelijke ontwerpopgave en aan de hand daarvan bedenken ze concepten, maken ze prototypes en experimenteren ze in een bestaande praktijkomgeving. Dit doen ze samen met toekomstige gebruikers. Daarna begint de derde fase: ‘impact maken voor een nieuw systeem’. Dit begint met reflectie en evaluatie. Hoe kan de geteste oplossing geïmplementeerd, verspreid of opgeschaald worden? En welke randvoorwaarden zijn daarvoor nodig?

Deze derde fase heeft vaak weer een eigen ontwerpvraag: hoe kunnen stakeholders de ontworpen oplossing met elkaar breder aanbieden? Hiervoor zijn nieuwe manieren van samenwerken en nieuwe rollen nodig. Ook hiervoor worden concepten bedacht en prototypes gemaakt, die de stakeholders testen en uiteindelijk implementeren. Dit lukt niet altijd, omdat er gebouwd wordt aan een alternatief systeem en dit weerstand oproept. Implementatiemogelijkheden hangen vaak af van budgetten, bestuurstermijnen en veranderende stakeholders, en dit maakt vernieuwingen kwetsbaar.